آیا دسترسی و توزیع عادلانه کتاب برای همه اقشار جامعه یکسان است؟
یکی از مهمترین مسائل جوامع امروزی فرهنگ و عدالت فرهنگی است. عدالت فرهنگی فقط معطوف به توزیع عادلانه خدمات و محصولات فرهنگی نمی شود بلکه در همه ابعاد زندگی افراد جامعه جریان دارد.
افلاطون می گوید: « بر طبق عدالت رفتار کن و گرنه صلح و صفا درونی تو به خطر می افتد»
یکی از بهترین تحلیل هایی که از عدالت شده است و راهگشای عدالت فرهنگی در بسیاری از جوامع است، بحث عدالت به مثابه توانایی است این مقوله در عدالت فرهنگی بسیار کارآمد است. این نظریه به نابرابری اقتصادی اهمیتی نمی دهد و محرومیت ها، معلولیت ها، اجحاف در حق اقشار ضعیف جامعه و توجه به ارزش های والای انسانی را مورد مداقه قرار می دهد.
از طرفی دیگر، یکی از ابعاد عدم عدالت فرهنگی، دسترسی ناعادلانه به امکانات و منابع توسط همه اقشار اجتماع است. در کشوری مانند ایران نظام توزیع از بالا به پایین است و به شرایط بومی و منطقه ای توجه چندانی نمی شود. ایران کشوری با گوناگونی فرهنگی است که ابتدا باید شناخت کافی از مردم آن منطقه بدست آورد و بعد نیازسنجی انجام شود.
البته آنچه که در عدالت فرهنگی اهمیت بیشتری دارد عدالت در محتوای فرهنگی است. منظور این است که هر فرد امکان ارائه ارزشها و آداب و رسوم فرهنگ خود را داشته باشد که در این زمینه ابتدا افراد جامعه باید از حداقل آزادی و آگاهی برخوردار باشند و بعد برای تحقق اهداف فرهنگی خود آموزش دیده و با تدبیر اقدام نمایند. در این راستا کتاب به عنوان یک محتوای فرهنگی می تواند نقش مهمی ایفا کند. با توجه به معنای عدالت فرهنگی که توازن در دسترسی به منابع فرهنگی و سبک های فرهنگی را شامل می شود توزیع عادلانه منابع فرهنگی علی الخصوص کتاب می تواند نقش مهمی در ایجاد توسعه فردی داشته باشد.
به طور کلی عدالت فرهنگی یعنی عدالت در دیده شدن در جامعه، استفاده از خدمات فرهنگی، مشارکت در توسعه فرهنگی و برخورداری یکسان از کلیه ابعاد مادی و معنوی است.
در حوزه عدالت فرهنگی موسسه فرهنگی هنری مرکز اطلاعات مرجع ایرانیان دغدغه های مهمی در خصوص توزیع کتاب دارد که در این راستا قصد دارد تا با ارائه پژوهشی با عنوان « بررسی الگوهای توزیع کتاب بر مبنای عدالت فرهنگی» و با بررسی وضعیت دسترسی افراد به کتاب و نیز وضعیت بهره برداری گروه های هدف این مطالعه، نقاط قوت و ضعف توزیع کتاب در ایران را شناسایی کرده و الگوهای توزیع فعلی را ارزیابی کند و در نهایت با ارائه یک مدل عادلانه و بهینه برای توزیع کتاب در جامعه، سعی کند تا توزیع عادلانه تر و متناسب تری رقم بخورد
بنابراین موسسه فرهنگی هنری مرکز اطلاعات مرجع ایرانیان در صدد است که الگوها و نقاط ضعف توزیع کتاب در ایران را شناسایی کرده و از طریق رویکردهای کمی و کیفی، راهبردها و راهکارهایی برای بهبود وضعیت فعلی ارائه دهد.
امینی هرندی
موسسه فرهنگی هنری مرکز اطلاعات مرجع ایرانیان